اختلال کم توجهی-بیش فعالی یا ADHD

اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD)

افراد دارای کم توجهی-بیش فعالی به سختی میتوانند بر روی موضوعات تمرکز کنند. همچنین کودکان دارای این اختلال میتوانند نسبت به سن خود فعال تر باشند و عموما کارها را از روی هوس و بدون فکر و اندیشه قبلی انجام میدهند. اینگونه رفتار ها باعث ایجاد مشکلاتی در یادگیری و روابط دوستانه و رفتار عمومی آنها میشود.

از این رو کودکان دارای اختلال کم توجهی-بیش فعالی گاها کودکان دشوار، یا دارای مشکلات رفتاری خوانده میشوند. در رابطه با این اختلال بیشتر از همه به تاثیر آن بر اطفال توجه میشود.

اطلاعات زیادی در مورد نحوه تأثیر کم توجهی-بیش فعالی بر بزرگسالان وجود ندارد. بزرگسالانی که ADHD دارند، اغلب زمانی متوجه این اختلال میشوند که فرزندانشان به آن مبتلا میشوند.برای اینکه ADHD در بزرگسالان تشخیص داده شود، باید قبل از سن 12 سالگی علائمی در آنها دیده شود. اختلال کم توجهی-بیش فعالی ممکن است موروثی باشد. بیش فعالی در پسران شایع تر است.

با این حال، علائم دیگر (به ویژه بی توجهی) در دختران بیشتر دیده می شود. برخی از افراد دارای ADHD ممکن است بیماری های دیگری ازجمله ناتوانی در یادگیری، اضطراب، افسردگی، اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD)، اختلال دوقطبی و سندرم تورت داشته باشند.

همچنین امکان اشتباه گرفتن این بیماری ها با اختلال کم توجهی-بیش فعالی وجود دارد، بنابراین لازم است برای تشخیص درست با متخصصان مراقبت های بهداشتی مشاوره شود.

علائم اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD)

کسانی که ADHD دارند در سازماندهی امور، پیروی از دستورالعمل ها، به خاطر سپردن جزئیات ویا کنترل رفتار خود دچار مشکل هستند. این موارد میتواند مشکلاتی را در برقراری ارتباط با دیگران در خانه، مدرسه و یا محل کار بوجود آورد.

مبتلایان به اختلال ADHD که در توجه کردن به موضوعات مشکل دارند، دارای حداقل 6 مورد از علائم زیر هستند:

• مشکل در پیروی از دستورالعمل ها.
• مشکل در حفظ تمرکز بر روی کار یا فعالیت های تفریحی در مدرسه، محل کار و خانه.
• از دست دادن وسایل مورد نیاز برای انجام فعالیت ها در مدرسه، محل کار و خانه.
• عدم توجه به سخنان دیگران.
• عدم توجه به جزئیات.
• بی نظم به نظر می رسند.
• در کارهایی که نیاز به برنامه ریزی قبلی دارند دچار مشکل میشوند.
• فراموش کردن چیزها.
• به راحتی حواسشان پرت می شود.

 

 افراد مبتلا به ADHD که بیش فعال هستند و یا کارها را بدون فکر قبلی انجام میدهند ، حداقل 6 مورد از علائم زیر را خواهند داشت:

1. بی قرار هستند.
2. تحرک نامناسب داشته، به اطراف میدود و از اشیا بالا میرود.
3. نمی تواند بی سر و صدا بازی کند.
4. بدون فکر حرف میزند.
5. حرف مردم را قطع می کند.
6. نمی تواند در حالت نشسته باقی بماند.
7. بیش از اندازه حرف میزند.
8. نمیتواند ساکن بماند و همیشه در حال حرکت است.
9. در منتظر ماندن برای نوبت خود مشکل دارد.

چه چیزی باعث اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD) می شود؟

1. در نواحی خاصی از مغز افراد مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی، مواد شیمیایی کافی که برای سازماندهی افکار مهم هستند، تولید نمی‌شود.
2. بدون مقدار کافی از این مواد شیمیایی، مراکز سازماندهی مغز به خوبی کار نمی کنند و تصور میشود که دلیل اصلی این اختلال همین باشد.
3. کمبود این مواد شیمیایی میتواند بر نتیجه ژنتیک فرد باشد. تحقیقات نشان میدهند که امکان ابتلا به این اختلال در اعضای خانواده فرد مبتلا بیشتر است و همچنین ارتباطی بین این اختلال و اموری مانند مصرف سیگار و سایر انواع سوءمصرف مواد در دوران بارداری وجود دارد. قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند سرب نیز می تواند یکی از عوامل مستعد کننده باشد.
4. و نیز ثابت شده، مصرف مواد غذایی شیرین، نقشی در بوجود آمدن این اختلال ندارد.

 

اختلال کم توجهی-بیش فعالی چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک جهت تشخیص اختلال کم توجهی-بیش فعالی نیاز به بررسی و بدست آوردن اطلاعات در مورد کودک شما دارد.

ممکن است از چندین نفر که فرزند شما را می شناسند (معلمان، مربیان مهدکودک) اطلاعات دریافت کند. پزشک شما همچنین ممکن است فرم ها یا چک لیست هایی داشته باشد که شما و معلم فرزندتان می توانید آنها را تکمیل کنید. این به شما و پزشکتان کمک می کند تا رفتار کودکتان را با رفتار سایر کودکان مقایسه کنید.

متأسفانه، بسیاری از مردم سعی می کنند با استفاده از آزمون یا چک لیستی که در یک مجله پیدا می کنند یا در تلویزیون می بینند، خود بیماری را تشخیص دهند. در حالی که توصیه میشود در این شرایط به پزشک مراجعه گردد. برخی از سوالاتی که ممکن است توسط پزشک مطرح شود عبارتند از:

• آیا در توجه و بیش فعالی مشکل دارید؟
• آیا از بچگی این مشکلات را داشته اید؟
• آیا در حفظ خلق و خوی خود مشکل دارید ؟
• آیا در سازماندهی مشکل دارید؟ آیا وقت شناس هستید؟
• آیا این مشکلات در مدرسه، محل کار و خانه برای شما پیش می آید؟
• آیا از دیدگاه اعضای خانواده و دوستان در این زمینه ها مشکل دارید؟

آیا مشکلات جسمی یا روانی دارید که ممکن است بر رفتار شما تأثیر بگذارد؟

(پزشک شما ممکن است شما را معاینه فیزیکی کند و آزمایشاتی را انجام دهد تا ببیند آیا مشکل پزشکی با علائمی مشابه ADHD دارید یا خیر.)

اگر این معاینات اخیراً انجام نشده باشد، ممکن است پزشک شما بینایی و شنوایی فرزند شما را معاینه کند. جهت تایید تشخیص ADHD، تداوم علائم به مدت حداقل 6 ماه لازم است.

بسیاری از کودکان مبتلا به بیش فعالی در مطب پزشک بیش فعال نیستند؛ از این رو تشخیص اختلال کم توجهی-بیش فعالی ممکن است برای پزشک دشوار باشد. احتمال دارد پزشک از شما بخواهد که پرسشنامه ای در مورد الگوهای رفتاری فرزندتان پر کنید. در نهایت، پزشک کودک شما را به فردی متخصص در رفتار کودکان ارجاع کند.

آکادمی پزشکان خانواده آمریکا (AAFP) توصیه می کند که هر کودک 4 تا 18 ساله در صورت داشتن مشکلات تحصیلی یا رفتاری و علائم کم توجهی-بیش فعالی یا انجام کارها بدون فکر قبلی، از نظر ADHD مورد ارزیابی قرار گیرد.

 

آیا می توان از اختلال کم توجهی-بیش فعالی پیشگیری کرد یا از آن اجتناب کرد؟

ADHD قابل پیشگیری یا اجتناب نیست. با این حال، پزشکان بر این باورند که اجتناب از سیگار کشیدن و سوء مصرف مواد در دوران بارداری می تواند خطر ابتلای کودک به ADHD را کاهش دهد.

با این حال، هیچ تضمینی وجود ندارد که انجام درست همه چیز در دوران بارداری، از کودک در برابر ابتلا به ADHD محافظت کند. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض سموم محیطی، مانند سرب، نیز می تواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.

درمان اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD).

برخی از داروهایی که برای درمان ADHD استفاده می شوند، محرک های روانی نامیده می شوند. این دارو ها شامل متیل فنیدات، دکستروآمفتامین، لیسدگزامفتامین دایمسیلات و دارویی ترکیبی از دکستروآمفتامین و آمفتامین هستند. این داروها در اکثر افراد تاثیر محرک دارند، با این حال، در افرادی که ADHD دارند اثر آرام بخش دارند.

این داروها باعث بهبود توجه و تمرکز و کاهش رفتارهای پیش بینی نشده و بیش فعالی می شود. همچنین پزشک شما ممکن است داروهای غیر محرک دیگری مانند اتوموکستین، کلونیدین، دزیپرامین، ایمی پرامین و بوپروپیون را در نظر بگیرد.

همه این داروها عوارض جانبی دارند؛ به طور مثال، محرک های روانی ممکن است اشتهای شما را کاهش داده و باعث درد معده یا سردرد شوند. از دست دادن اشتها می تواند باعث کاهش وزن در برخی افراد شود. به نظر می رسد این عارضه جانبی در کودکان شایع تر است. برخی افراد دچار بی خوابی (مشکل خواب) میشوند.

سایر عوارض جانبی احتمالی، شامل ضربان قلب سریع، درد قفسه سینه یا استفراغ است. برای جلوگیری یا کاهش عوارض جانبی محرک های روانی، نکات زیر را رعایت کنید:

•  از کمترین دوز ممکن استفاده کنید که همچنان بیش فعالی یا بی توجهی را کنترل می کند. برای یافتن دوز مناسب از پزشک خود کمک بگیرید.
•  اگردارو معده شما را اذیت می کند آن را به همراه غذا مصرف کنید.
•  از پزشک خود بپرسید که آیا می توانید داروها را در تعطیلات آخر هفته حذف کنید.
•  به کودکانی که هنگام مصرف دارو برای اختلال کم توجهی-بیش فعالی وزن کم می کنند، میان وعده های سالم بدهید.

 

داروی تجویزی دکتر را 30 تا 45 دقیقه قبل از غذا مصرف کنید.

برای برخی از کودکان می توان دوزهای زمان ناهار را در مدرسه داد. اگر فرزند شما نمی تواند این دارو را در مدرسه مصرف کند، به پزشک خود اطلاع دهید. آنها ممکن است به جای آن دارویی با اثر طولانی مدت  پیشنهاد کنند. اگر این دارو را مصرف میکنید قبل از بلعیدن آن را له نکنید، نشکنید یا نجوید.

مهم است که دارو را همانطور که پزشک شما تجویز کرده است مصرف کنید. توصیه های پزشک خود را رعایت کنید، حتی اگر فکر می کنید دارو موثر نیست. نشان داده شده است که داروهای مورد استفاده برای درمان اختلال کم توجهی-بیش فعالی توانایی فرد را برای انجام کارهای خاصی که لازمه آنها افزایش توجه و کنترل بر خود است، بهبود می بخشد.

طول مدت درمان دارویی برای هر فرد متفاوت است. در برخی افراد تنها به مدت 1 تا 2 سال درمان دارویی کافی است ولی در برخی دیگر سال های متمادی نیاز به درمان وجود دارد. در برخی افراد، اختلال کم توجهی-بیش فعالی ممکن است تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه یابد.

 

چرا کسانی که ADHD دارند باید به طور منظم توسط پزشک معاینه شوند

اگر کودک شما مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی است، پزشک ممکن است به او پیشنهاد دهد که هر چند وقت یک بار مصرف داروهای خود را قطع کند تا ببیند آیا دارو هنوز ضروری است یا خیر. تعطیلات مدرسه یا تعطیلات تابستانی برای اینکاربهترین زمان است.

AAFP (آکادمی پزشکان خانواده آمریکا) چندین توصیه درمانی را پیشنهاد می کند. کودکان پیش دبستانی (5-4 ساله) به عنوان اولین خط درمان باید رفتار درمانی شوند. اگر رفتار درمانی، بهبود قابل توجهی ایجاد نکند و کودک در روابط دوستانه، خانه و مدرسه در سطح متوسط تا شدید مشکل داشته باشد؛ ممکن است داروی متیل فنیدات تجویز شود. کودکان دبستانی (6-11 ساله) از داروهای مورد تایید FDA (سازمان غذا و دارو آمریکا) و رفتار درمانی بهره مند می شوند.

نوجوانان (12 تا 18 سال) به احتمال زیاد از درمان با داروهای مورد تایید FDA بهره مند می شوند، اما باید برای کمک به ایجاد و حفظ مهارت های سازمانی از رفتار درمانی استفاده کنند. در همه موارد، دوز دارو باید اندازه گیری و تنظیم شود تا حداکثر سود با عوارض جانبی کم حاصل شود.

 

زندگی با اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD)

علائم ADHD اغلب با افزایش سن و شناخت کودکان نسبت به اختلال کم توجهی-بیش فعالی بهتر می شوند. بیش فعالی معمولا در اواخر سال های نوجوانی متوقف می شود. اما حدود نیمی از کودکان مبتلا به ADHD همچنان به راحتی حواسشان پرت می شود، نوسانات خلقی و خلق و خوی تند دارند و قادر به انجام وظایف نیستند.

کودکانی که دارای والدین یا سرپرستانی مهربان و حامی هستند و با کارکنان مدرسه، کارکنان بهداشت روانی و پزشکشان همکاری می کنند، بیشترین احتمال را برای تبدیل شدن به بزرگسالانی سازگار دارند.

نگه داری از کودکانی که ADHD دارند ممکن است برای والدین سخت باشد. این افراد ممکن است در مسیر یابی مشکل داشته باشند. فعالیت مداوم آنها می تواند برای بزرگسالان چالش برانگیز باشد. برخی از کودکان از مشاوره یا درمان ساختار یافته سود می برند. خانواده ها ممکن است از صحبت کردن با یک متخصص در مدیریت رفتار و مشکلات یادگیری مرتبط با ADHD سود ببرند.

باید از کودکانی که اختلال کم توجهی-بیش فعالی دارند انتظارات واضح تری داشت. ممکن است لازم باشد برای کمک به فرزندتان زندگی خانگی خود را کمی تغییر دهید. در اینجا مواردی وجود دارد که می توانید برای کمک به آنها انجام دهید:

•  برنامه ریزی کنید.
•  برای خانه قوانین ساده تنظیم کنید.
•  مطمئن شوید که دستورالعمل های شما درک شده است.
•  به رفتار خوب پاداش دهید.
•  اطمینان حاصل کنید که کودک شما همیشه تحت نظارت است.
• مراقب فرزندتان در حضور دوستانش باشید.
•  برای انجام تکالیف برنامه ثابت تنظیم کنید.
•  روی تلاش تمرکز کنید نه نمرات.
•  با معلمان فرزندتان صحبت کنید.

 

اگر فرزند شما اختلال کم توجهی-بیش فعالی دارد!

برای رسیدن به موفقیت بیشتر با مدرسه او همکاری کنید. این می تواند شامل تنظیم یک برنامه آموزشی فردی (IEP) برای فرزند شما یا یک برنامه باشد. این برنامه‌ها تضمین می‌کنند که فرزند شما بهترین امکانات را برای یادگیری در مناسب ترین محیط دریافت کند.

اگر پزشک شما تشخیص دهد که شما در بزرگسالی مبتلا به ADHD هستید، ممکن است به شما پیشنهاد مشاوره دهد و همچنین احتمال دارد شما را جهت آزمایش و مشاوره به فرد متخصص ارجاع دهد. می توانید روش هایی را بیاموزید که محیط کار خود را تغییر دهید و حواس پرتی را به حداقل برسانید.

ابزارهای سازمانی می توانند به شما کمک کنند یاد بگیرید که چگونه بر فعالیت های محل کار و خانه تمرکز کنید. بسیاری از افرادی مبتلا به ADHD، مشاوره را مفید می دانند. یک عمر رفتارها و مشکلات ADHD می تواند باعث کاهش عزت نفس و مشکلاتی در روابط شود. گروه های مشاوره و پشتیبانی فردی ممکن است به شما در رفع این مشکلات کمک کنند.

 

سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید

• چرا فرزند من در خانه مشکل توجه و بیش فعالی دارد اما در مدرسه نه؟
• آیا داروها شخصیت من را تغییر می دهند و من را تنبل می کنند؟
• آیا امکان اوردوز در ADHD وجود دارد؟
• آیا مصرف مداوم دارو مهم است یا فقط زمانی که احساس می کنید به آن نیاز دارید؟
• آیا باید تغییری در رژیم غذایی فرزندم ایجاد کنم؟
• آیا باید زمان تماشای صفحه نمایش فرزندم (تلویزیون، کامپیوتر، بازی های ویدیویی) را محدود کنم؟