انواع کودک آزاری و نشانه های آزار در کودکان
علائم و عوارض کودک آزاری چگونه است؟
انواع کودک آزاری
آزار جسمی
کودک آزاری جسمی زمانی اتفاق می‌افتد که کودک عمدا به‌طور فیزیکی آسیب ببیند یا توسط شخص دیگری در معرض و ریسکِ آسیب قرار گیرد.
آزار جنسی
آسیب جنسی شامل هر عملِ جنسی با کودک است. این می‌تواند شامل تماس جنسی عمدی، تماس دهانی، تناسلی یا آمیزش جنسی باشد. همچنین سوء استفاده جنسی بدون تماس با کودک نیز می‌تواند رخ دهد. مانند قرار دادن کودک در معرض فعالیت جنسی یا پورنوگرافی؛ مشاهده یا فیلم‌برداری کودک به شیوه جنسی؛ آزار جنسی کودک یا قاچاق جنسی.
آزار عاطفی
کودک آزاری عاطفی یعنی آسیب رسانده به عزت نفس یا رفاه عاطفی کودک. این شامل تجاوز کلامی و عاطفی مانند تحقیر یا سرزنش مداوم کودک، منزوی کردن، نادیده گرفتن یا طرد کردن کودک است.
آزار پزشکی
کودک آزاری پزشکی زمانی اتفاق می‌افتد که فردی اطلاعات نادرست در مورد بیماری کودکی که نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارد ارائه می‌دهد و باعث می‌شود کودک در معرض آسیب‌های غیر ضروری قرار بگیرد.
بی‌توجهی
بی‌توجهی به کودک شامل فراهم نکردن خوراک، پوشاک، سرپناه، شرایط تمیز زندگی، محبت، نظارت و آموزش و مراقبت‌های پزشکی است.
در بسیاری از شرایط کودک آزاری توسط شخصی که کودک او را می‌شناسد و به او اعتماد دارد انجام می‌شود اغلب والدین یا سایر بستگان. اگر به کودک آزاری کسی مشکوک هستید، این موضوع را به افراد مربوطه اطلاع دهید.
نشانه‌ها
کودکی که مورد آزار قرار می‌گیرد ممکن است احساس گناه، شرم یا سردرگمی کند. ممکن است کودک از صحبت کردن درباره این موضوع با دیگران بترسد، به‌خصوص اگر کسی که او را آزار می‌دهد یکی از والدین، سایر اقوام یا دوستانِ خانواده باشد. به همین دلیل مهم است مراقبت نشانه‌های زیر باشید:
- کناره‌گیری از دوستان یا فعالیت‌های معمولی
- تغییر در رفتار مانند پرخاش‌گری، عصبانیت، خصومت یا پیش‌فعالی یا تغییر در عملکرد مدرسه
- افسردگی، اضطراب یا ترس‌‌های غیر‌عادی، یا از دست دادن ناگهانی اعتماد به‌نفس
- مشکلات خواب و کابوس
- فقدان آشکارِ نظارت
- غیبت‌های مکرر از مدرسه
- سرکشی
- خودآزاری یا اقدام به خودکشی
علائم و نشانه‌های خاص به نوع آزار بستگی دارد و می‌تواند متفاوت باشد. به‌خاطر داشته باشید که این علائم نباید حتما جدی گرفته شوند. وجود این نشانه‌ها لزوما به‌معنی کودک آزاری نیست.
علائم و نشانه های آزار فیزیکی
- صدمات غیر قابل توضیح مانند کبودی، شکستگی استخوان یا سوختگی
- آسیب‌هایی که با توضیحاتِ داده شده مطابقت ندارد
- آسیب‌هایی که با توانایی‌های رشد کودک سازگار نیست
علائم و نشانه های آزار جنسی
- رفتار یا دانش جنسی که برای سن کودک نامناسب است
- بارداری یا بیماری‌های جنسی
- درد، خون‌ریزی یا آسیب‌های ناحیه تناسلی یا مقعدی
- اظهارات کودک مبنی بر اینکه او مورد آزار جنسی قرار گرفته است
- رفتار جنسی نامناسب با دیگر کودکان
علائم و نشانه های آزار عاطفی
- رشد عاطفی تاخیری یا نامناسب
- از دست دادن اعتمادِ به نفس یا عزتِ نفس
- کناره‌گیری اجتماعی یا از دست دادن علایق
- افسردگی
- اجتناب از شرایطی خاص، مانند رفتن به مدرسه یا سوار اتوبوس شدن
- به‌نظر می‌رسد که ناامیدانه به‌دنبال جلب محبت است
- کاهش عملکرد مدرسه یا از دست دادن علاقه به مدرسه
- از دست دادن مهارت‌ایی که قبلا به دست آورده بود
علائم و نشانه‌های بی‌توجهی
- رشد نامناسب
- اضافه وزن همراه با عوارض پزشکی که به اندازه کافی مورد توجه قرار نمی‌گیرد
- نظافت شخصی ضعیف
- فقدان لباس یا لوازم مورد نیاز برای رفع نیاز‌های جسمانی
- احتکار یا سرقت مواد غذایی
- حضورِ کم در مدرسه
- عدم توجه مناسب به مشکلات پزشکی، دندانی یا روانی یا عدم مراقبت‌ها لازم برای پیگیری
نشانه های کودک آزاری در رفتار والدین
گاهی اوقات رفتار والدین نشانه‌ای از کودک آزاری است. این نشانه‌های شامل زیر است:
- توجه کمی به کودک نشان می‌دهد.
- به‌نظر می‌رسد که نمی‌تواند مشکلات فیزیکی یا عاطفی کودک را تشخیص دهد.
- کودک را به‌خاطر مشکلات سرزنش می‌کند.
- به‌طور مداوم کودک را تحقیر یا سرزنش می‌کند و او را با عبارتی منفی مانند “بی‌ارزش” یا “شر” توصیف می‌کند.
- از کودک انتظار دارد که به والدین توجه کند و از آن‌ها مراقبت کند و نسبت به توجهی که سایر اعضای خانواده از کودک می‌گیرند حسود است.
- از تنبیه بدنیِ شدید استفاده می‌کند.
- از کودک سطح نامناسبی از عملکرد فیزیکی یا تحصیلی را می‌طلبد.
- ارتباط کودک با دیگران را به شدت محدود می‌کند.
- توضیحات متناقض یا غیر قابل قبولی برای آسیب‌های کودک ارائه می‌دهد یا اصلا توضیحی نمی‌دهد.
- مکررا کودک را به چک‌آپ های پزشکی می‌برد یل برای مشکلاتی که در طول معاینه‌های پزکشی دیده نمی‌شود درخواست آزمایش‌های پزشکی می‌کند.
تنبیه جسمی
کارشناسانِ بهداشت کودک هر خشونت جسمی‌ای را محکوم می‌کنند، اما برخی افراد همچنان از تنبیه بدنی مانند کتک زدن برای تنبیه فرزند خود استفاده می‌کنند. با اینکه والدین و سرپرستان معمولا از تنبیه فیزیکی به قصدِ کمک به کودک برای بهبود رفتار آن‌ها استفاده می‌کنند، تحقیقات نشان داده که کتک زدن رفتار آن‌ها را بدتر می‌کند، نه بهتر. این نوع تنبیه با مشکلات سلامت روان، رابطه ناسالم با والدین، کاهش عزت نفس و عملکرد تحصیلی پایین مرتبط است.
هرگونه تنبیه فیزیکی ممکن است آثار عاطفی بر جای بگذارد. رفتارهای والدینی که باعث درد، آسیب فیزیکی یا عاطفی شود – حتی وقتی به قصد انضباط باشد – کودک آزاری حساب می‌شود.
عوامل خطر در کودک آزاری
عوامل زیادی هست که ممکن است خطر آزار رسانی در فرد را افزایش دهد:
- سابقه آزار یا بی‌توجهی در کودکیِ فرد
- بیماری جسمی یا روانی مانند افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه
- بحران یا استرس خانوادگی، از جمله خشونت خانگی و سایر درگیری‌های زناشویی، یا تک والد بودن (مثلا فقط مادرِ خانواده حاضر است و بچه‌ها پدری ندارند)
- کودکی در خانواده که از نظر جسمی ناتوان است
- استرس مالی، بیکاری یا فقر
- انزوای اجتماعی یا خانوادگی
- درک ضعیف نسبت به رشد کودک و مهارت‌های فرزند پروری
- مصرف الکل و مواد مخدر
عوارض کودک آزاری
برخی از کودکان می‌توانند بر آسیب‌های جسمی و روانیِ کودک آزاری غلبه کنند، به‌ویژه آن‌هایی که دارای حمایت اجتماعی قوی و مهارت‌های تاب‌آوری هستند می‌توانند با تجربه‌های بد کنار بیایند. با این‌حال برای بسیاری دیگر، کودک آزاری ممکن است منجر به مشکلات جسمی، رفتاری، عاطفی یا روانی شود حتی سال‌ها بعد از این اتفاق.
چند نمونه از عوارض کودک آزاری:
مسائل فیزیکی
- مرگِ زودرس
- معلولیت‌های جسمی
- ناتوانی‌های یادگیری
- سوء مصرفِ مواد
- مشکلات سلامتی مانند بیماری‌های قبلی، دیابت، بیماری مزمنِ ریوی و سرطان
مسائل رفتاری
- رفتار غیرقانونی یا خشونت‌آمیز
- سوء استفاده از دیگران
- اقدام به خودکشی یا آسیب به خود
- رفتارهای جنسی پرخطر یا بارداری نوجوانان
- مشکلات در مدرسه یا عدم تمام کردن دبیرستان
- مهارت‌های اجتماعی و روابطِ محدود
- مشکلاتِ کاری یا حفظ کردن شغل
مسائل عاطفی
- عزت نفس پایین
- مشکل در ایجاد یا حفظ روابط
- چالش‌هایی با صمیمیت و اعتماد کردن
- نگاه ناسالم درباره وظایف والدین
- ناتوانی در مقابله با استرس و ناامیدی
- پذیرش اینکه خشونت بخش عادی‌ای از روابط است
اختلالات سلامت روان
- اختلالاتِ اشتها
- اختلالاتِ شخصیتی
- اختلالاتِ رفتاری
- افسردگی
- اختلالاتِ اضطرابی
- اختلال استرسِ پس از سانحه
- بی‌خوابی و کابوس
- اختلالاتِ دلبستگی
جلوگیری از آزار کودک
شما می‌توانید گام‌های مهمی برای حفاظت از کودک خود در برابر کودک آزاری انجام دهید. هدف این است که روابطِ ایمن و پایدار برای کودک فراهم شود.
چند روش برای کمک به حفاظت از کودکان آورده شده:
به فرزندتان محبت کنید و به او توجه کنید. از فرزند خود مراقبت کنید و به او گوش دهید. سعی کنید در زندگی و رشد فرزندتان درگیر باشید تا اعتماد او را جلب کنید و بتوانید خوب ارتباط بگیرید. فرزندتان را تشویق کنید تا در صورت وجود مشکل با شما صحبت کند. محیط خانواده و شبکه‌ای اجتماعی که از او حمایت کند می‌تواند باعث بهبود عزت نفسِ کودک شود.
با عصبانیت پاسخ ندهید. اگر احساس می‌کنید خسته هستید یا نمی‌توانید خود را کنترل کنید، از شرایط خارج شوید. خشم خود را بر سر کودکتان نریزید. با روانشناستان در مورد روش‌هایی که می‌توانید یاد بگیرید تا با استرس کنار بیایید و با فرزندتان تعامل داشته باشید صحبت کنید.
بر کودک نظارت کنید. کودک را در خانه تنها نگذارید. در اجتماع مراقب کودک خود باشید. برای آشنایی با بزرگ‌سالانی که با فرزندتان وقت می‌گذرانند، در فعالیت‌هایی که در مدرسه یا جاهای دیگر برگزار می‌شود داوطلب شوید. وقتی فرزندتان به اندازه کافی بزرگ شد که بدون اینکه نیاز به نظارت باشد بیرون رود، او را تشویق کنید که از غریبه‌ها دوری کند و به‌جای تنها بودن، با دوستانِ خود معاشرت کند. این را به‌عنوان یک قانون در نظر بگیرید که فرزندتان همیشه به شما بگوید که کجاست. همچنین بدانید که چه کسی به کودک شما نظارت می‌کند – به‌عنوان مثال زمانی که در خانه دوستش است و شب آن‌جا می‌خوابد، آیا بزرگ‌سالی هست که مراقبشان باشد یا نه.
کسانی که مراقب فرزندتان هستند را بشناسید. اگر پرستارِ کودک استخدام کرده‌اید، مراجعِ مربوط به او را بررسی کنید. بدون اعلام قبلی، بازدید انجام دهید تا بفهمید چه اتفاقی درحالِ رخ دادن است. اگر جایگزینی که برای پرستارِ کودک پیدا کرده‌اید را نمی‌شناید، او را استخدام نکنید.
تاکید کنید که کودکتان چه زمانی “نه” بگوید. اطمینان خاطر حاصل کنید که فرزندتان متوجه شده باشد مجبور نیست کاری که ناراحت‌کننده یا ترسناک است را انجام دهد. فرزندتان را تشویق کنید شرایطی که تهدیدآمیز یا ترسناک است را ترک کند و از یک بزرگ‌سالِ مورد اعتماد کمک بگیرد. اگر اتفاقی افتاد، فرزندتان را تشویق کنید تا درباره موضوع با شما یا بزرگ‌سال قابل اعتمادی صحبت کند. به کودک اطمینان خاطر دهید که وقتی مشکلی دارد، اشکالی ندارد که درباره‌اش صحبت کند.
به فرزند خود بیاموزید که چگونه در فضای آنلاین ایمن باشد. کامپیوتر را یک قسمت مشترک خانه قرار دهید، نه در اتاق خوابِ کودک. از قسمت کنترل والدین استفاده کنید تا نوع سایت‌هایی که کودکان می‌تواند مشاهده می‌کند را محدود کند. تنظیمات حریمِ خصوصی فرزندتان را در شبکه‌های اجتماعی بررسی کنید.
اگر فرزندتان در مورد فعالیت‌های آنلاین مخفیانه عمل می‌کند، احتمالا مشکلی وجود دارد که باید بررسی کنید. قوانین استفاده از محیط آنلاین را تکرار کنید، مانند عدم اشتراک گذاری اطلاعات شخصی؛ پاسخ ندادن به پیام‌های نامناسب، آسیب‌زا یا ترسناک؛ و عدم هماهنگی برای ملاقاتِ حضوری با یکی از مخاطبین آنلاین بدون اجازه شما. به فرزندتان بگویید اگر فردی ناشناس از طریق شبکه اجتماعی با او تماس گرفت، به شما اطلاع دهد. در صورت لزوم، اگر کسی در محیط آنلاین کودکتان را آزار داد، او را به مقامات مربوط گزارش دهید.
با اطرافیان ارتباط بگیرید. با خانواده‌های محله خود از جمله والدین و فرزندان ملاقات کنید. شبکه‌ای از خانواده و دوستان ایجاد کنید که بتوانید به هم‌دیگر کمک کنید. مثلا اگر به‌نظر می‌رسد دوستتان مشکلاتی دارد، به او پیشنهاد دهید که از کودکش نگه‌داری کنید یا به روش‌های دیگری کمک کنید.
اگر نگران هستید که ممکن است کودک خود را مورد آزار قرار دهید
اگر نگران این مورد هستید، حتما کمک بگیرید. می‌توانید با خانواده یا روان‌شناس صحبت کنید. یاد بگیرید چگونه عصبانیت خود را کنترل کنید. اگر بیش از حد از الکل یا مواد مخدر استفاده می‌کنید، از پزشکتان راه حل‌هایی برای مقابله با این مشکل بخواهید.
اگر در کودکی مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اید، برای اطمینان از اینکه چرخه آزار را ادامه ندهید یا اینکه رفتارهای مخرب را به فرزندتان آموزش ندهید، مشاوره بگیرید.
به یاد داشته باشید، کودک آزاری قابل پیشگیری است و اغلب نشانه مشکلی است که ممکن است قابل درمان باشد.
خانه
مادر
کودک
پزشکی
روانشناسی