دلایل خودآزاری و کنترل آن در نوجوانان

خودآزاری

بسیاری از ما با خودآزاری در نوجوانان آشنایی داریم. بعضی از اشیاء تیز مانند تیغ ریش‌تراش، چاقو یا قیچی برای ایجاد بریدگی یا خراش روی بدنشان استفاده میکنند. اما بریدگی تنها یک نوع از خودآزاری است. نوجوانانی که خودآزاری انجام می‌دهند:

• ممکن است خودشان را بسوزاند،
• روی پوستشان خراش ایجاد کنند؛
• به خودشان ضربه بزنند؛
• سرشان را به‌جایی بکوبند؛
• موهایشان را بکشند؛
• خودشان را نیشگون بگیرند؛
• پوستشان را با سوزن یا اشیاء تیز دیگر سوراخ کنند.

 

موضوع خودآزاری می‌تواند برای والدین نگران کننده باشد. درک این موضوع که چرا نوجوانان یا بچه‌های جوان‌تر به خود آسیب بزنند دشوار است، و اینکه فکر کنید نوجوان شما، یا یکی از دوستانش، در معرض خطر باشد نگران کننده است. اما والدینی که از این موضوع مهم آگاه‌اند، و دردِ عاطفی‌ای که ناشی از این مشکل است را می‌فهمند، می‌توانند کمک کنند.

 

درباره خودآزاری

افرادی که به خود آسیب میزنند، معمولا این کار را در سال‌های نوجوانی آغاز می‌کنند و برخی تا بزرگ‌سالی ادامه می‌دهند. گاها در خانواده سابقه خودآزاری نیز وجود دارد.

افرادی که خودآزاری انجام می‌دهند، معمولا احساس شرم می‌کنند و هم‌چنین سعی در پنهان‌کاری درباره این موضوع را دارند. بیشتر نوجوانانی که خودشان را می‌برند، علامتش‌هایش را پنهان می‌کنند و اگر کسی متوجه این بریدگی‌ها شود، سعی می‌کنند برایش بهانه‌ای ایجاد کنند. اما بعضی نوجوانان شاید در این مورد پنهان‌کاری نیز نکنند و سعی کنند توجه بقیه را به این موضوع جلب کنند.

خودآزاری معمولا بطور ناگهانی شروع می‌شود. اما بسیاری از نوجوانان متوجه می‌شوند که وقتی این کار را شروع کنند، بیشتر و بیشتر انجامش می‌دهند و ممکن است برای جلوگیری از این موضوع با مشکل مواجه شوند. بسیاری از نوجوانان که خودآزاری انجام می‌‌دهند، گزارش داده‌اند که انجام این کار باعث رهایی از احساساتِ عمیقِ دردناک می‌شود. به این خاطر، این رفتار بیشتر و بیشتر تکرار می‌شود.

خودآزاری می‌تواند تبدیل به عادتی برای پاسخ به فشارها و احساسات غیر قابل تحمل شود. بسیاری از نوجوانان می‌گویند که به این عمل “معتاد” شده اند.‌ برخی می‌خواهند از این عمل دست بردارند اما یا نمی‌دانند چطور این کار را انجام دهند یا حس می‌کنند که نمی‌توانند. برخی دیگر  هم اصلا نمی‌خواهند این عادت را متوقف کند.

اکثرا خودآزاری یک اقدام به خودکشی نیست اما به راحتی می‌توان خطرناک احتمالیِ ناشی از خون‌ریزی، عفونت یا سایر مشکلات را دستِ کم گرفت.

چرا نوجوانان خود‌آزاری انجام می‌دهند؟

نوجوانان به دلایل زیادی به خود آسیب می‌زنند:

احساساتِ قدرتمند:

بیشتر نوجوانانی که خود‌آزاری انجام می‌دهند با احساساتِ قوی‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. در دیدِ آنها خودآزاری تنها راهِ بیان یا مقابله با این احساساتِ شدید است. دردِ عاطفیِ ناشی از نادیده گرفتن شدن، از دست دادن عزیزان یا روابطِ از دست رفته می‌تواند برای نوجوانان شدید باشد.

بسیاری نیز با مشکلاتی که هیچ کس از آنها خبر ندارد روبرو هستند. مانند فشار برای بی‌نقص بودن یا رسیدن به استانداردهای غیر ممکن، چه از طرف خود یا دیگران، می‌تواند باعث شود برخی نوجوانان فشار و دردِ غیرِ قابل تحملی را احساس کنند. برخی ‌به‌خاطر رفتارهای خشن یا موقعیت‌هایی که باعث شده احساس بی‌حمایتی، ناتوانی، بی‌ارزشی یا بی‌محبتی به شدت آسیب دیده اند.

بعضی نوجوانان تجربه آسیب روحی و روانی و داشته اند که می‌تواند باعثِ بی‌حسی عاطفی‌ای (کرختی هیجانی) به‌نام اختلال تجزیه هویتی شود. برای آنها بریدنِ خود یا انواع دیگرِ خودآ‌زاری می‌تواند روشی برای تست کردنِ این است که آیا هنوز می‌توانند “درد احساس کنند” یا نه. برخی دیگر این کار را به‌عنوان راهی برای “بیدار شدن” از این بی‌حسی عاطفی توصیف می‌کنند.

 

خود‌آزاری معین و قابلِ مشاهده است:

برخی، دردِ فیزیکی را به دردِ عاطفی ترجیح می‌دهند زیرا دردِ عاطفی می‌تواند مبهم باشد و تشخیصِ دقیق آن، صحبت کردن درباره‌اش یا تسکینش ممکن است دشوار باشد.

وقتی نوجوانان به خود آسیب می‌زنند، می‌گویند احساس کنترل و تسکین می‌کنند زیرا می‌دانند که دلیلِ این درد چیست و همچنین بعد از پایانِ درد حسِ آرامش بخشی دارند. این می‌تواند نشانی از دردِ درونی باشد که آن‌ را به زبان نیاورده‌اند، تاییدش نکرده اند و با آن روبرو نشده‌اند.

 

احساسِ آرامش: 

بسیاری از نوجوانان هنگام خودآزاری احساس آرامشی را توصیف می‌کنند که در رفتارهای وسواسی متداول است. برخی مردم بر این باورند که هورمون اندورفین باعث افزایش احساس آرامشی می‌شود که نوجوانان بعد از خودآزاری حس می‌کنند. اندورفین هورمونی است که هنگام فعالیت بدنی شدید مانند ورزش کردن ترشح می‌شود که باعث احساسِ خوب می‌شود. این هورمون هنگام آسیب‌دیدگی نیز ترشح می‌شود.

برخی دیگر بر این باورند که این حسِ خوب صرفا به ‌خاطر از یاد بردنِ درد عاطفی و منعطف شدنِ حواس به دردِ فیزیکی و منظره دراماتیکِ دیدنِ خون است. بعضی نوجوانان می‌گویند که وقتی به خود آسیب می‌رسانند احساسِ درد نمی‌کنند اما به‌خاطر اینکه نشانه‌های درد عاطفی‌ که حس می‌کنند (مانند خون یا خراشِ روی پوست) را می‌بینند، احساسِ آرامش می‌کنند.

 

احساسِ “اعتیاد”: 

خودآزاری، مخصوصا بریدنِ خود، می‌تواند عادت شود. با اینکه این عمل فقط باعثِ تسکینِ موقتی دردِ عاطفی می‌شود، هر چه فردی بیشتر خود را ببرد، احساس نیازِ بیشتری به این کار می‌کند. درمورد روش‌های وسواسیِ دیگر، مغز یاد می‌گیرد که آسیب‌دیدگی فیزیکی را به حسِ موقتِ رهایی از احساساتِ بد مرتبط کند.

هر وقت فرد احساسِ تنش میکند، مغز خواستارِ احساسِ آرامشی است که نوجوان از آسیب به خود حس می‌کند و به این خاطر خودآزاری می‌تواند تبدیل به عادتی شود که متوقف کردنش دشوار است. انگیزه‌ی خودآزاری، و در نتیجه رسیدن به احساسِ آرامشِ بعدش، هنگامی که فرد فشارِ عاطفی زیادی را حس می‌کند می‌تواند دشوار باشد.

 

مشکلات مربوط به سلامتِ روان:

خودآزاری معمولا به مشکلِ روحی-روانی دیگری مربوط است. برخی نوجوانان با مشکلات و وسواس‌های دیگری دست و پنجه نرم می‌کنند. برای برخی، افسردگی یا اختلالِ دوقطبی می‌تواند باعث خلق‌و‌خوی طاقت‌فرسایی شود که کنترلش برای آن‌ها سخت است.

برای دیگران مشکلات روانی که شخصیت‌شان را تحت تاثیر قرار می‌دهد می‌تواند باعث شود که روابطشان با دیگران شدید و خسته کننده اما ناپایدار به‌نظر برسد. برای این نوجوانان، وابستگی‌های شدیدِ مثبت می‌تواند ناگهانی به‌شدت ناامید کننده شود و باعث شود آنها احساس آسیب‌دیدگی، عصبانیت یا ناامیدی زیادی داشته باشند و نتوانند با این احساسات کنار بیایند.

بعضی نوجوانان با ویژگی‌های شخصیتی‌ای دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند که باعث می‌شود رفتارهای مخاطره‌آمیز یا مخرب برایشان جذاب به‌نطر برسد. برای برخی، اضطرابِ روانیِ پس از سانحه روی توانایی‌شان برای مقابله با مشکلات تاثیر گذاشته. یا اینکه با مشکلاتی مانند اعتیاد به الکل یا موادِ مخدر روبرو هستند.

 

فشارِ هم‌ سن و سالان:

بعضی از نوجوانان تحتِ تاثیرِ شخصِ دیگری که خودآزاری انجام می‌دهد، شروع به انجام این کار می‌کنند. همچنین فشارِ گروهی از دوستان نیز می‌تواند در این مورد نقشی بازی کند به این‌صورت که بعضی نوجوانان با هم‌دیگر خودآزاری انجام می‌دهند و در این حین دیگران را تحت فشار می‌گذارند تا به آن‌ها بپیوندند.

فردی ممکن است تسلیم این فشارها شود و برای این‌که در جمع پذیرفته شود و در گروه مسخره یا طرد نشود شروع به خودآزاری کند.

هر یک از این موارد ممکن است دلیلی بر این باشد که چرا یک نوجوان خودآزاری انجام می‌دهد اما باید به این موضوع دقت کنیم که هر کس احساسات و تجربیاتِ منحصر‌ به فردی دارد که در این موضوع نقش دارند. به این خاطر برخی ممکن است نتوانند توضیح دهند که چرا این کار را انجام می‌دهند.

صرف نظر از اینکه چه چیزی یک نوجوان را به‌سمت خودآزاری سوق می‌دهد، این کار راهِ سالمی برای مقابله با حتی شدیدترین احساسات و فشارها نیست.

 

مقابله کردن با خودآزاری

بعضی نوجوانان توجه بقیه را به خودآزاری‌شان جلب می‌کنند. یا شاید آسیبی نیاز به رسیدگیِ پزشکی و به این‌صورت دیگران از این مشکل آگاه می‌شوند. اما برخی از نوجوانان تا مدتی طولانی بدون این‌که کسی متوجه شود خودآزاری می‌کنند.

بعضی هم در نهایت به کسی در مورد خودآزاری‌شان اطلاع رسانی می‌کنند زیرا یا برای تمام کردن این کار کمک می‌خواهند یا صرفا می‌خواهند کسی شرایطشان را درک کند.

کمک خواستن از دیگران به شجاعت و اعتماد نیاز دارد. بسیاری از نوجوانان در صحبت درباره این موضوع با دیگران تردید دارند زیرا نگرانند نتوانند منظورشان را درست برسانند یا این‌که می‌ترسند فرد موردِ نظر را عصبانی، ناراحت، ناامید یا متعجب کنند و موردِ قضاوت قرار بگیرند. بعضی با دوستانشان در این مورد صحبت می‌کنند اما از آن‌ها می‌خواهند تا به کسی چیزی نگویند و این کار ممکن است باعث ایجادِ بارِ روانی و نگرانی برای دوستشان شود.

اگر کسی با نوجوانان در موردِ خودآزاری برخورد کند، آن‌ها بسته به شرایط و همچنین خلق‌وخوی خودشان با روش‌های مختلفی به این موضوع پاسخ می‌دهند. برخی شاید این موضوع را انکار کنند، و برخی هم آن را بپذیرند اما قبول نکنند که خودآزاری یک مشکل است. برخی ممکن است از تلاش‌های دیگران برای کمک ناراحت و عصبانی شوند در حالی که برخی از اینکه کسی مشکلشان را می‌داند، اهمیت می‌دهد و می‌خواهد کمک کند، احساس آرامش می‌کنند.

 

کنترل کردنِ خودآزاری

چه کسی بداند و تلاش به کمک کرده باشد یا نه، برخی از نوجوانان برای مدتی طولانی خودآزاری می‌کنند تا اینکه در نهایت سعی به توقف این کار کنند. نوجوانانی که به‌خاطر داشتن مشکلی روانی خودآزاری انجام می‌دهند معمولا به کمک حرفه‌ای نیاز دارند.

گاهی اوقات خودآزاریِ نوجوانان منجر به بستری شدنشان در بیمارستان یا کلینیکِ سلامتِ روان می‌شود. بعضی نوجوانان باید بیش از یک بار در بیمارستان بستری شوند تا آماده پذیرش کمک برای مشکلشان شوند.

برخی نوجوانان به‌تنهایی راهی برای توقف خودآزاری پیدا می‌کنند. این کار ممکن است در صورتی اتفاق بیفتد که آنها دلیلی قوی برای توقف پیدا کنند، حمایتِ لازم را پیدا کنند یا راهی برای مقاومت در برابر میلِ شدید به خودآزاری بیابند.

برای متوقف کردنِ این مشکل باید برای مقابله با مشکلات  و کنترل کردنِ احساساتِ شدید راه‌هایی جدیدی پیدا کنند. این‌کار زمان‌بر است و اغلب نیاز به کمک از طرفِ یک روان‌شناس دارد.

برای نوجوانان ممکن است خودداری از خودآزاری مشکل باشد. در ابتدا شاید موفق نشوند و به‌این خاطر شاید بعد از مدتی دوباره شروع به خودآزاری کنند. برای شکستن این عادت، نیاز به شجاعت، عزم و همچنین حمایت از طرف کسانی که شرایط را درک می‌کنند و اهمیت می‌دهند نیاز است.

منبع