رقابتِ بین فرزندان

درباره رقابتِ بین فرزندان:

درحالی که بعضی از بچه‌ها به‌قدری خوش‌شانس هستند که بهترین دوستِ خواهرها و برادرهایشان شوند، اما دعوا بین برادران و خواهران هم امری عادی است. (حتی حرکت بین دوست بودن و تنفر از یک‌دیگر هم معمول است!)

دیدن و شنیدنِ دعوای بچه‌هایتان با یک‌دیگر می‌تواند ناراحت‌کننده و خسته‌کننده باشد. خانواده‌ای که پر از درگیری باشد برای همه استرس‌زا است. اغلب پیدا کردن راهی برای اتمامِ دعوا، یا حتی اینکه آیا اصلا باید درگیرِ این موضوع بشوید یا نه، دشوار است. اما می‌توانید قدم‌هایی برای کمتر کردن این دعواها در خانواده خود و کمک به فرزندانتان بردارید.

چرا بچه‌ها دعوا می‌کنند؟

 

عوامل زیادی می‌تواند باعث دعوا بینِ بچه‌ها شود. بیشترِ برادرها و خواهرها درجاتی از حسادت یا رقابت را تجربه می‌کنند و این می‌تواند به دعوا و مشاجره منجر شود. اما عواملِ دیگری نیز وجود دارد که ممکن است بر تعداد دفعاتِ دعوای بچه‌ها و شدت دعواها تاثیر بگذارد:

نیازهای در حالِ تحول: طبیعی است که تغییرِ نیازها، نگرانی‌ها و هویت بچه‌ها برنحوه ارتباط گیری آن‌ها با یک‌دیگر تاثیر بگذارد. به‌عنوان مثال خردسالان نسبت به حفاظت از اسباب‌بازی‌‌ها و متعلقات‌شان وسواس دارند و با این‌کار درحالِ یادگیریِ ابرازِ اراده خود هستند و در هر موقعیتی که پیدا کنند، این‌کار را انجام می‌‌دهند. پس اگر برادر یا خواهرِ نوزادی یکی از اسباب‌بازی های برادر یا خواهرِ خردسالِ خود را بردارد، فرزندِ بزرگ‌تر ممکن است واکنشِ پرخاش‌گرانه‌ای نشان دهد.

بچه‌های مدرسه‌ای معمولا تصورِ قوی‌ای از انصاف و برابری دارند، بنابراین ممکن است درک نکنند که چرا با فرزندانِ سن‌های دیگر متفاوت رفتار می‌شود و یا احساس می‌کنند که با یکی از بچه‌ها بهتر از بقیه رفتار می‌شود. درسویِ دیگر، نوجوانان در حالِ پرورشِ حسِ استقلال و فردیت در خود هستند و شاید از کمک کردن در وظایف خانه، مراقبت از خواهر و برادرِ کوچک‌تر یا حتی وقت گذراندن با خانواده ناراحت شوند. تمامِ این موضوعات می‌تواند بر نحوه‌ای که بچه‌ها با هم دعوا می‌کنند تاثیر بگذارد.

خلق‌و‌خوی فردی: خلق‌و‌خوی، تطبیق‌پذیریِ و شخصیتِ فرزندِ شما نقش بزرگی در نحوه کنار آمدن آن‌ها با دیگران را ایفا می‌کنند.به‌عنوانِ مثال اگر یکی از فرزندان خون‌سرد باشد و دیگری به‌راحتی عصبانی شود، ممکن است به‌راحتی با هم شروع به دعوا کنند. به‌طور مشابه اگر یکی از فرزندان وابستگیِ زیادی به محبتِ والدین داشته باشد، ممکن است از طرفِ خواهر یا برادر دیگری که همین میزان توجه از والدین میخواهد مورد تنفر واقع شود.

بچه‌های بیمار/نیاز‌های خاص: گاها نیازهای ویژه کودک به‌خاطر بیماری یا مشکلاتِ یادگیری/احساسی ممکن است به زمان و توجه بیشتری از طرفِ والدین نیاز داشته باشند. بچه‌های دیگر ممکن است متوجه این تفاوتِ رفتاریِ والدین در مورد این کودک شوند و به‌خاطرِ جلب توجه یا ترس از اتفاقی که برای کودکِ دیگر می‌افتد عصبانی شوند.

شخصیت‌های الگو: روشی که والدین مشکلات و اختلاف‌نظرها را حل می‌کنند الگوی قوی‌ای برای بچه ها تعیین می‌کند. پس اگر شما و همسرتان به شیوه‌ای محترمانه و سازنده، و نه پرخاشگرانه و با درگیری، مشکلات را حل می‌کنید، احتمال این‌که فرزندتان درصورتِ بروز مشکل با دیگران همین روش را پیش بگیرد، افزایش می‌دهید. اگر فرزندانتان متوجه شود که شما هروقت مشکلی دارید فریاد می‌زنید، در را به هم می‌کوبید و هنگامِ بحث صدایتان را بیش از حد بالا می‌برید، احتمالا خودشان هم این عادتِ بد را پیدا می‌کنند.

هنگامِ شروع دعوا چه کاری باید کرد؟

 

اگرچه ممکن است دعوا بین خواهران و برادران امری عادی باشد، اما قطعا برای هیچ‌کس در خانه خوشایند نیست و یک خانواده فقط می‌تواند میزان معینی از درگیری را تحمل کند. پس هنگامی که دعوا شروع شد چه کاری باید کرد؟

درصورتِ امکان درگیرِ ماجرا نشوید. تنها زمانی که یکی از فرزندان از نظرِ جسمی تهدید می‌شود مداخله کنید. اگر همیشه دخالت کنید، ممکن است باعث ایجادِ مشکلاتِ دیگری شوید. مثلا ممکن است بچه‌ها ممکن است به‌جای اینکه یادبگیرند خودشان مشکلات را حل کنند، همیشه از شما انتظار کمک و حل مشکلات را داشته باشند. همچنین ممکن است شما – به‌طورِ ناخواسته – این تصور را ایجاد کنید که یکی از فرزندان همیشه تحتِ محافظتِ شما است و این ممکن است تنفرِ بیشتری نسبت به اون از طرفِ دیگر فرزندان ایجاد کند. و به همین ترتیب، بچه‌هایی که دائما توسط والدین “نجات داده می‌شوند” ممکن است حس کنند که می‌توانند از زیر بار اشتباهاتشان در روند.

اگر درموردِ ادبیاتِ نامناسبی که حین دعوا استفاده می‌شود نگران هستید، مناسب است که به فرزندتان کمک کنید تا احساساتش را تجزیه و تحلیل کند. این کار با مداخله کردن و سعی در جدا کردن بچه‌ها تفاوت دارد.

آن‌ها را ترغیب کنید تا  مشکلشان را خودشان حل کند و اگر خواستید کمک کنید، سعی کنید مشکل را با کمک فرزندانتان حل کنید؛ نه اینکه مشکل را برای آن‌ها حل کنید.

هنگامی که شما هم درگیر می‌شوید، این مراحل را در نظر بگیرید:

• بچه‌ها را از هم جدا کنید تا این‌که آرام شوند. بعضی اوقات بهترین کار این است که به آن‌ها کمی زمان و فضا برای آرام شدن بدهیم و فورا درگیر نشویم در غیر این‌صورت ممکن است دعوا دوباره تشدید شود.
• زیاد سعی نکنید که مقصر را پیدا کنید. دعوا با دو نفر شروع می‌شود و هر دو طرفِ ماجرا تا حدی مسئولند.
• سپس سعی کنید ماجرا را با شرایطِ “برد-برد” پایان دهید. مثلا اگر هر دو یک اسباب‌بازی را می‌خواهند، بجایش بازی‌ای را پیشنهاد دهید که بتوانند با هم انجام دهند.

به یاد داشته باشید هنگامی که کودکان با اختلافات مقابله می‌کنند، مهارت‌هایی یاد می‌گیرند که در طول زندگی به دردشان می‌خورد – مانند احترام گذاشتن به دیدگاهِ دیگران، نحوه سازش و مذاکره و کنترل کردن احساساتِ پرخاشگرانهِ خود.

چطور به بچه ها کمک کنیم با هم کنار بیایند؟

کار‌های ساده‌ای که می‌توانید برای جلوگیری از دعوا انجام دهید:

• قوانینی برای رفتارِ قابلِ قبول تعیین کنید. به آن‌ها بگویید اجازه ندارند دیگری را بزنند و نمیتوانند به یکدیگر توهین کنند، فریاد بزنند یا در را به هم بکوبند. نظرشان را در موردِ قوانین و هم‌چنین عواقبِ ناشی از شکستن قوانین بخواهید. این کار  به بچه ها  یاد میدهد که بدون توجه به موقعیت یا اینکه چقدر تحریک شده اند در قبال کارهای خود مسئول اند و هم‌چنین از هرگونه تلاش برای اینکه در این شرایط مقصر تعیین کنند را جلوگیری می‌کند.
• نگذارید بچه‌ها شما را وادار کنند که فکر کنید همه‌چیز باید همیشه “عادلانه” و “برابر” باشد. گاهی فرزندی بیشتر از دیگری به چیزهایی نیاز دارد.
• در دادنِ توجهِ فردی به هر یک از فرزندانتان در مسیر نیازها و علایقشان فعال باشید. به‌عنوانِ مثال اگر یکی از فرزندان می‌خواهد بیرون برود، با او قدم بزنید یا به پارک بروید. اگر دیگری دوست دارد کتاب بخواند، برای انجام این کار هم وقت بگذارید.
• مطمئن شوید بچه‌ها فضا و مکان مخصوص به خود را داشته باشند تا کارهای خود را انجام دهند. مثلا تنهایی با اسباب‌بازی‌هایشان، یا بدونِ خواهرآن و برادرانشان با دوستانِ خود بازی کنند یا فعالیت‌هایی را بدون این‌که لازم باشد با کسِ دیگری مشارکت کنند انجام دهند.
• به فرزندانِ خود نشان دهید که برای شما عشق چیزی نیست که با محدودیت همراه باشد.
• بگذارید بندانند که در امنیت هستند، وجودشان مهم و دوست‌داشتنی است و نیازهایشان برآورده خواهد شد.
• به‌عنوانِ یک خانواده با هم خوش بگذرانید. وقتی در حال تماشای فیلم، پرتابِ توپ، یا بازیِ تخته‌ای باشید، دارید راهی مسالمت‌آمیز برای فرزندانتان ایجاد می‌کنید تا با هم وقت بگذرانند و با یک‌دیگر ارتباط برقرار کنند. این کار می‌تواند به کاهشِ تنش بین آن‌ها کمک کند و همچنین شما را در جریان قرار می‌دهد. از آنجایی‌که توجهِ والدین چیزی است که بسیاری از بچه‌ها بر سر آن دعوا می‌کنند، فعالیت‌ها سرگرم‌کننده خانوادگی می‌تواند به کاهشِ کشکمشِ بین بچه ها کمک کند.
• اگر فرزندانتان مدام روی موضوعِ خاصی دعوا می‌کنند (مانند بازی های ویدیویی یا کانالِ تلویزیون)، برنامه‌ای درست کنید که مشخص کند در هر زمانی از هفته کدام یک از فرزندان “مالک” آن وسیله است اما اگر باز هم به دعوا کردن سرِ آن موضوع ادامه دادند این “جایزه” را به کلی حذف کنید که هیج‌کدام نتواند از آن استفاده کند.
• اگر بین بچه مدرسه‌ای هایتان زیاد دعوا اتفاق می‌افتد، به‌طور هفتگی جلسات خانوادگی تشکیل دهید و در آن‌ها قوانینِ مربوط به دعوا را تکرار کنید و همچنین موفقیت‌های گذشته در رابطه با کاهش درگیری‌ها را با آن‌ها مرور کنید. می‌توانید برنامه‌ای را در نظر بگیرید که در آن وقتی بچه‌ها با هم کار می‌کنند تا از ایجاد دعوا بین هم جلوگیری کنند، در یک فعالیتِ سرگرم‌کننده خانوادگی امتیاز کسب کنند.
• تشخیص دهید که چه زمانی بچه‌ها نیاز دارند از هم جدا باشند. سعی کنید هر‌ از گاهی برای هر یک از بچه‌ها فعالیت جداگانه ترتیب دهید و هنگامی که یکی از فرزندان بیرون است می‌توانید با دیگری وقت بگذرانید.

دقت داشته باشید که گاهی اوقات بچه‌ها صرفا به‌خاطر جلبِ توجهِ والدین دعوا می‌کنند. در این موارد، زمانِ استراحتی برای خود در نظر بگیرید زیرا زمانی که این شرایط را ترک می‌کنید، دیگر دلیلی برای دعوا کردن بینِ بچه ها نیست. همچنین، وقتی صبر و تحمل خودتان دارد تمام می‌شود شرایط را به والدِ دیگر که در آن لحظه صبر و شکیبایی‌اش بیشتر از شما است بسپارید.

کمک گرفتن از متخصصان:

در درصد کمی از خانواده‌ها، اختلافِ بین خواهران و برادران به‌قدری زیاد است که باعث بروز مشکل در عملکرد روزانه خانواده می‌شود و به‌خصوص کودکان را از نظر احساسی و روانی تحتِ تاثیر قرار می‌دهد. در این موارد عاقلانه است که از یک متخصصِ سلامتِ روان کمک بگیریدی. اگر درگیری بینِ فرزندان باعث بروزِ مشکلاتِ زیر می‌شود حتما از یک متخصص کمک بگیرید:

• اگر درگیری به‌قدری شدید است که منحبر به مشکلاتِ زناشویی می‌شود
• باعثِ ایجاد خطر جسمیِ واقعی برای هر یک از اعضای خانواده می‌شود
• روی اعتماد به‌نفس و سلامتِ روانِ هر یک از اعضای خانواده تاثیر میگذارد
• روی مشکلات دیگر مانند افسردگی تاثیر می‌گذارد

اگر در موردِ دعواهای بین فرزندانتان سوالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید و از او بخواهید که تشخیص دهد آیا خانواده شما به کمکِ متخصص در این زمینه نیازمند است یا نه.